Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại nhiều cánh đồng ở xã Viên Thành, cách đó không xa. Bà Đặng Thị Liệu (65 tuổi) cho biết: Gia đình bà canh tác 3 sào lúa, thì hiện có đến một nửa diện tích bị lép hạt hoàn toàn. “Không hiểu là do giống, do thời tiết hay lý do gì khác, nhưng chưa bao giờ tôi thấy lúa lại trổ bông mà không có hạt như thế này. Vụ xuân là vụ chính, mà thế này thì coi như năm nay đói.”- bà Liệu nói.
Bà Ngô Thị Tứ (50 tuổi) trú xã Viên Thành, huyện Yên Thành cho biết: Từ giai đoạn gieo cấy đến thời điểm chuẩn bị trổ bông lúa đều phát triển tốt, rất ít sâu bệnh. Tuy nhiên, khi lúa làm đòng thì bắt đầu phát triển chậm lại. Thậm chí cây lúa không chịu cúi đầu mà vẫn đứng như trời trồng. Trên từng bông lúa chỉ lác đác ít hạt chắc, năng suất rất thấp.
Theo thống kê sơ bộ của ngành Nông nghiệp Nghệ An, toàn tỉnh hiện có hơn 2.500ha lúa đông xuân bị lép hạt, không kết hạt hoặc trổ bông không đều, tập trung tại các huyện Diễn Châu (1.858ha), thị xã Thái Hòa (305ha), Anh Sơn (193ha), Yên Thành (150ha)... Tình trạng này xuất hiện chủ yếu trên trà lúa trổ trước ngày 15/4, với các giống có tỷ lệ bị lép cao như: Dương Ưu 725, An Nông 1424, HYT 100, AYT 77, VT 404…, có nơi tỷ lệ lép lên tới 70 - 80%.
Tại huyện Yên Thành – một trong những vùng trọng điểm sản xuất lúa của tỉnh, vụ xuân 2025 toàn huyện gieo cấy hơn 12.850ha. Đến thời điểm hiện tại, có khoảng 150ha bị ảnh hưởng rõ rệt, trong đó nhiều diện tích không còn khả năng thu hoạch.
Đi tìm nguyên nhân
Ông Nguyễn Trọng Hương - Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Yên Thành cho biết: Hầu hết các trà lúa, các giống lúa vụ xuân 2025 trổ không thoát, thời gian trổ kéo dài, không đều, thoái hóa đầu bông, tỷ lệ lép xanh cao. Nguyên nhân là do giai đoạn lúa phân hóa đòng và trổ bông thời tiết lạnh kéo dài, độ ẩm không khí cao, ít ánh sáng, nhiệt độ ngày đêm chênh lệch lớn làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng, phát triển của cây lúa. Một số vùng xuống giống sớm hơn lịch thời vụ từ 15 - 20 ngày, cùng với việc sử dụng các giống không đảm bảo, giống mẫn cảm với nhiệt độ thấp cũng góp phần làm tăng mức độ thiệt hại.